چند وقت پیش در یک جلسه مشاوره، یکی از کارآفرینان با ناامیدی به من گفت: “دیگه نمی‌دونم چطور باید کسب و کارم رو مدیریت کنم. هر روز که از خواب بیدار میشم، قیمت‌ها تغییر کرده و معادلات به هم ریخته.” این حرف، حکایت این روزهای خیلی از صاحبان کسب و کار در ایران است. بیایید اول یک نگاه واقع‌بینانه به شرایط داشته باشیم. طبق آمار بانک مرکزی، نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان سال 1402 به بیش از 45 درصد رسیده و این یعنی چالشی جدی برای همه فعالان اقتصادی. اما آیا این پایان راه است؟ قطعاً نه!
من در طول سال‌های فعالیتم به عنوان مشاور کسب و کار، شرکت‌های زیادی را دیده‌ام که نه تنها در شرایط تورمی دوام آوردند، بلکه رشد هم کردند. بیایید ببینیم چطور می‌توانیم از تجربه آنها درس بگیریم.
امید فخار
در اقتصاد تورمی، کسب و کار موفق مثل قایقی است که در رودخانه خروشان حرکت می‌کند؛ نه می‌تواند کاملاً مقابل جریان شنا کند و نه می‌تواند خود را به دست امواج بسپارد. هنر مدیریت، یافتن مسیری است که هم با جریان همراه شود و هم به مقصد برسد.
1- مدیریت نقدینگی: مهم‌ترین اصل بقا
یکی از موفق‌ترین مراجعانم، صاحب یک شرکت تولید مواد غذایی در مشهد است. او می‌گوید: “وقتی فهمیدم نقدینگی حکم خون را برای کسب و کار دارد، استراتژی‌ام را تغییر دادم.” او چند اقدام کلیدی انجام داد:
الف) دوره وصول مطالبات را از 90 روز به 45 روز کاهش داد
ب) با تأمین‌کنندگان اصلی وارد مذاکره شد و زمان پرداخت را افزایش داد
ج) سیستم پیش‌فروش محصولات را راه‌اندازی کرد
نتیجه؟ در سال 1402، با وجود تورم 45 درصدی، شرکت او 28% رشد کرد.
2- بازنگری در مدل قیمت‌گذاری
یکی از اشتباهات رایج، قیمت‌گذاری سنتی است. در یک نمونه موفق، صاحب یک فروشگاه زنجیره‌ای پوشاک در تهران، سیستم قیمت‌گذاری پویا را پیاده‌سازی کرد:
- قیمت‌گذاری بر اساس ارزش دلاری کالا
- بررسی هفتگی قیمت‌ها و تعدیل آنها
- ارائه تخفیف‌های هوشمند در زمان‌های خاص
3- مدیریت هزینه‌ها: هوشمندانه کاهش دهید
تجربه یک تولیدکننده قطعات خودرو در تبریز را برایتان تعریف می‌کنم. او به جای کاهش کورکورانه هزینه‌ها، رویکرد “کاهش هوشمند” را در پیش گرفت:
- شناسایی و حذف هزینه‌های غیرضروری (20% صرفه‌جویی)
- سرمایه‌گذاری در اتوماسیون (کاهش 35% هزینه‌های نیروی انسانی)
- بهینه‌سازی مصرف انرژی (کاهش 25% هزینه‌های انرژی)
4- تنوع‌بخشی به منابع درآمدی
یک مثال جالب: صاحب یک رستوران سنتی در شیراز، وقتی با کاهش مشتری روبرو شد، به جای تسلیم شدن:
- خدمات کترینگ اداری راه‌اندازی کرد
- بخش فروش آنلاین غذا را توسعه داد
- محصولات نیمه‌آماده تولید کرد
نتیجه؟ درآمد کل او در سال 1402 نسبت به 1401، 65% افزایش یافت.
اهکارهای حیاتی کسب و کارها در شرایط فورس ماژور
کسب و کارها همواره با چالش‌های متعددی روبرو هستند. اما گاهی شرایطی پیش می‌آید که فراتر از چالش‌های معمول است و می‌تواند حیات یک کسب و کار را به خطر بیندازد. یکی از این شرایط، وقوع جنگ است که می‌تواند تمام معادلات را بر هم بزند. در این مقاله قصد دارم راهکارهایی حیاتی برای بقا و حتی رشد کسب و کارها در چنین شرایطی ارائه دهم. این مقاله کوتاه، حاصل ساعت‌ها گفتگو و تبادل نظر با کارآفرینان و مدیرانی است که در زمان هشت سال جنگ تحمیلی توانستند نقش موثری در بقای شرکت‌ها و خطوط تولید محصولات در کشور ایفا کردند.
5- مدیریت موجودی هوشمند
یکی از مشتریانم در حوزه لوازم یدکی خودرو می‌گوید: “قبلاً فکر می‌کردم هرچی بیشتر بخرم و انبار کنم، بهتره. اما الان می‌دونم این یک اشتباه بزرگه.” او این تغییرات را اعمال کرد:
- استفاده از سیستم موجودی حداقل-حداکثر
- خرید به موقع و هوشمند
- همکاری نزدیک با تأمین‌کنندگان اصلی
6- سرمایه‌گذاری در فناوری
مدیر یک شرکت خدمات حسابداری در اصفهان تجربه جالبی دارد. او می‌گوید: “وقتی همه داشتند هزینه‌ها رو کم می‌کردند، ما روی اتوماسیون سرمایه‌گذاری کردیم.” نتیجه:
- کاهش 40% هزینه‌های عملیاتی
- افزایش 60% بهره‌وری
- جذب مشتریان جدید به خاطر خدمات مدرن
7- توسعه صادرات
یک تولیدکننده صنایع دستی در تبریز می‌گوید: “وقتی بازار داخلی با مشکل روبرو شد, به فکر صادرات افتادیم.” اقدامات او:
- شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی
- راه‌اندازی وب‌سایت چندزبانه
- همکاری با شرکت‌های لجستیک بین‌المللی
نتیجه: 45% از درآمد او در سال 1402 از محل صادرات بود.
8- آموزش و توانمندسازی تیم
صاحب یک شرکت نرم‌افزاری در مشهد می‌گوید: “بزرگترین سرمایه‌گذاری ما روی آموزش تیم بود.” نتایج:
- افزایش بهره‌وری 35%
- کاهش هزینه‌های عملیاتی 25%
- بهبود رضایت مشتری 40%
◊ راهکارهای عملی برای شروع:
1- برنامه 90 روزه بنویسید
- اهداف مشخص تعیین کنید
- شاخص‌های کلیدی عملکرد را مشخص کنید
- برنامه اقدام تهیه کنید
2- سیستم پایش مالی روزانه راه‌اندازی کنید
- جریان نقدی را روزانه بررسی کنید
- هزینه‌ها را دسته‌بندی و اولویت‌بندی کنید
- نقاط سر به سر را محاسبه کنید
3- تیم را درگیر کنید
- جلسات هفتگی بررسی عملکرد برگزار کنید
- پیشنهادات کارکنان را جدی بگیرید
- سیستم پاداش بر اساس عملکرد راه‌اندازی کنید
نتیجه‌گیری:
تورم یک واقعیت اقتصادی است، اما پایان راه نیست. من در طول سال‌ها فعالیت به عنوان مشاور کسب و کار، شرکت‌های زیادی را دیده‌ام که از دل بحران، قوی‌تر بیرون آمده‌اند. رمز موفقیت آنها چه بود؟ انعطاف‌پذیری، نوآوری و مدیریت هوشمند منابع.
یادمان باشد که هر بحران، فرصت‌های جدیدی هم ایجاد می‌کند. شرکت‌هایی که بتوانند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند و راه‌حل‌های خلاقانه ارائه کنند، نه تنها زنده می‌مانند، بلکه می‌توانند رشد هم بکنند.
و در پایان، این جمله معروف را به یاد داشته باشیم: “در طوفان است که عقاب‌ها اوج می‌گیرند.” شاید امروز در میانه طوفان اقتصادی باشیم، اما این فرصتی است برای اوج گرفتن.
شما چه تجربه‌ای در مدیریت کسب و کار در شرایط تورمی دارید؟ چه راهکارهایی را امتحان کرده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را با من به اشتراک بگذارید.
