نگاهی به مدیریت بحران در زمان جنگ
کسب و کارها همواره با چالشهای متعددی روبرو هستند. اما گاهی شرایطی پیش میآید که فراتر از چالشهای معمول است و میتواند حیات یک کسب و کار را به خطر بیندازد. یکی از این شرایط، وقوع جنگ است که میتواند تمام معادلات را بر هم بزند. در این مقاله قصد دارم راهکارهایی حیاتی برای بقا و حتی رشد کسب و کارها در چنین شرایطی ارائه دهم.
این مقاله کوتاه، حاصل ساعتها گفتگو و تبادل نظر با کارآفرینان و مدیرانی است که در زمان هشت سال جنگ تحمیلی توانستند نقش موثری در بقای شرکتها و خطوط تولید محصولات در کشور ایفا کردند.
امید فخار
کسب و کارها باید مانند درختان بلوط باشند. ریشههایشان عمیق، تنهشان محکم و شاخههایشان انعطافپذیر. اینگونه، هر طوفانی را پشت سر میگذارند و حتی در سختترین شرایط، میوه میدهند.
۱. انعطافپذیری و چابکی سازمانی:
اولین و مهمترین اصل در شرایط بحرانی، انعطافپذیری است. کسب و کارها باید بتوانند به سرعت خود را با شرایط جدید وفق دهند. به طور مثال:در زمان جنگ، برخی کارخانهجات صنعتی ناگزیر به تغییر خط تولید شدند و از تولید لوازم خانگی به سمت تولید تجهیزات مورد نیاز جبههها حرکت کردند. این تغییر مسیر، نه تنها باعث بقای شرکت شد، بلکه رشد قابل توجهی را نیز به همراه داشت.
برای ایجاد چابکی سازمانی، پیشنهاد میکنم:
- ساختار سازمانی را تا حد امکان مسطح کنید تا تصمیمگیری سریعتر انجام شود.
- تیمهای کوچک و چندمهارته تشکیل دهید که بتوانند به سرعت بین پروژههای مختلف جابجا شوند.
- فرآیندهای کاری را ساده و انعطافپذیر طراحی کنید.
۲. مدیریت زنجیره تأمین:
در شرایط جنگی، زنجیره تأمین یکی از آسیبپذیرترین بخشهای هر کسب و کار است. از آنجایی که ممکن است صنایع با قطع ناگهانی بسیاری از مسیرهای وارداتی مواجه شوند، راهکار موثر، ایجاد شبکهای از تأمینکنندگان داخلی و حتی راهاندازی خطوط تولید برخی قطعات در داخل کارخانه است.
مهمترین توصیهها در این زمینه:
- همیشه چند تأمینکننده جایگزین برای مواد اولیه کلیدی داشته باشید.
- امکان تولید داخلی برخی قطعات را بررسی کنید.
- ذخیره استراتژیک مواد اولیه حیاتی را افزایش دهید.
- از فناوریهای نوین مانند بلاکچین برای مدیریت شفافتر زنجیره تأمین استفاده کنید.
۳. مدیریت منابع انسانی:
نیروی انسانی، مهمترین سرمایه هر سازمان است. در زمان جنگ، حفظ روحیه و انگیزه کارکنان بسیار دشوار اما حیاتی است.
پیشنهاد برای مدیریت منابع انسانی در شرایط بحرانی:
- ارتباط شفاف و مداوم با کارکنان داشته باشید و آنها را در جریان وضعیت شرکت قرار دهید.
- برنامههای حمایتی ویژه برای کارکنان و خانوادههایشان طراحی کنید.
- آموزشهای لازم برای مقابله با شرایط اضطراری را به کارکنان ارائه دهید.
- انعطافپذیری در ساعات و شرایط کاری را افزایش دهید.
۴. مدیریت مالی و نقدینگی:
در شرایط ویژهای مثل جنگی، مدیریت مالی اهمیتی دوچندان پیدا میکند. در گذشته نیز، بسیاری از صنایع با چالشهای جدی در زمینه نقدینگی و تأمین مالی مواجه شدند. راهکار موثر، کاهش هزینههای غیرضروری، تمرکز بر محصولات سودآور و ایجاد منابع درآمدی جدید است.
توصیههای من در زمینه مدیریت مالی:
- بودجهبندی دقیق و بازنگری مداوم در هزینهها را در اولویت قرار دهید.
- منابع مالی متنوعی ایجاد کنید تا وابستگی به یک منبع خاص کاهش یابد.
- سیستمهای کنترل مالی دقیقتری پیادهسازی کنید.
- امکان استفاده از ارزهای دیجیتال برای مبادلات بینالمللی را بررسی کنید.
۵. نوآوری و خلاقیت:
شرایط بحرانی میتواند زمینهساز نوآوریهای بزرگ باشد. در گذشته نیز به خصوص در صنایع دفاعی، برای حل مشکلات راه حلهای خلاقانه پیدا کردند که در نوع خود بینظیر بوده. این امر منجر به ثبت چندین اختراع و بهبود قابل توجه در فرآیندهای تولید شده است.
پیشنهادهای من برای تقویت نوآوری در سازمان:
- فرهنگ سازمانی را به گونهای شکل دهید که ایدههای جدید تشویق و حمایت شوند.
- جلسات طوفان فکری منظم برگزار کنید و از تمام کارکنان برای ارائه راهحل دعوت کنید.
- با دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی همکاری نزدیک داشته باشید.
- بودجهای مشخص برای پروژههای نوآورانه در نظر بگیرید.
۱۰ راز موفقیت در کسب و کار که هیچکس به شما نمیگوید!
حالا که به این سرفصل رسیدیم، بد نیست تا این مقاله رو هم مطالعه کنید.من قرار است درباره ۱۰ راز موفقیت در کسب و کار صحبت کنیم که معمولاً کسی به شما نمیگوید. در طول ۱۴ سال تجربهام در حوزه مدیریت توسعه و مشاوره برندینگ، همواره با چالشها و موقعیتهای مختلفی روبرو شدهام که هر کدام درسی ارزشمند برایم داشتهاند.حالا میخواهم این تجربیات را با شما به اشتراک بگذارم تا شاید بتوانم مسیر موفقیت شما را هموارتر کنم.پس بیایید بدون معطلی، وارد اصل مطلب شویم و این ۱۰ راز مهم را با هم بررسی کنیم.
۶. دیجیتالی شدن و استفاده از فناوری:
یکی از درسهای مهمی که از آن دوران گرفتیم، اهمیت استفاده از فناوریهای روز بود. اگرچه آن زمان امکانات امروزی وجود نداشت، اما ما تلاش شد از هر فناوری موجود برای بهبود عملکرد استفاده شود.
در شرایط امروز، توصیه میکنم:
- فرآیندهای کسب و کار را تا حد امکان دیجیتالی کنید.
- از راهحلهای ابری برای ذخیرهسازی دادهها و اطلاعات حیاتی استفاده کنید.
- سیستمهای کار از راه دور را تقویت کنید تا در صورت لزوم، فعالیتها بدون وقفه ادامه یابد.
- از هوش مصنوعی و تحلیل دادهها برای پیشبینی و مدیریت بهتر ریسکها بهره ببرید.
۷. مدیریت ریسک و برنامهریزی برای شرایط اضطراری:
تجربه جنگ به ما آموخت که همیشه باید برای بدترین سناریوها آماده بود. مدیران خلاق برنامههای مختلفی برای شرایط اضطراری داشتند که شامل جابجایی سریع خطوط تولید، تخلیه کارخانه و حتی ادامه فعالیت در مکانهای جایگزین بود.
پیشنهادهای موثر در این زمینه:
- یک تیم مدیریت بحران تشکیل دهید و به طور منظم جلسات شبیهسازی بحران برگزار کنید.
- برنامههای اضطراری برای سناریوهای مختلف تدوین کنید و مرتباً آنها را بهروزرسانی نمایید.
- سیستمهای هشدار سریع برای شناسایی خطرات احتمالی ایجاد کنید.
- بیمههای مناسب برای پوشش ریسکهای مختلف تهیه کنید.
۸. ارتباطات و مدیریت روابط عمومی:
در شرایط بحرانی، نحوه ارتباط با ذینفعان مختلف بسیار حیاتی است. باید تلاش شود، تا ارتباط شفاف و مداومی با کارکنان، مشتریان، تأمینکنندگان و حتی رسانهها داشته باشیم.
توصیههای من برای مدیریت ارتباطات در زمان بحران:
- یک استراتژی ارتباطی شفاف و یکپارچه تدوین کنید.
- کانالهای ارتباطی متنوعی ایجاد کنید تا در صورت قطع یک کانال، ارتباطات ادامه یابد.
- آموزشهای لازم را به سخنگویان شرکت برای مواجهه با رسانهها در شرایط بحرانی ارائه دهید.
- از شبکههای اجتماعی برای ارتباط سریع و مؤثر با مخاطبان استفاده کنید.
۹. همکاری و مشارکت:
یکی از درسهای مهم دوران دفاع مقدس، اهمیت همکاری و اتحاد بود. امروزه میدانیم که در شرایط بحرانی، همکاری با سایر شرکتها، حتی رقبا، میتواند بسیار راهگشا باشد.
پیشنهادهای من برای تقویت همکاریها:
- در اتحادیهها و انجمنهای صنفی فعال باشید و نقش رهبری ایفا کنید.
- امکان همکاریهای استراتژیک با شرکتهای مکمل را بررسی کنید.
- در پروژههای مشترک با رقبا برای حل چالشهای مشترک مشارکت کنید.
- با نهادهای دولتی و سازمانهای غیردولتی برای کمک به جامعه همکاری کنید.
۱۰. تمرکز بر مسئولیت اجتماعی:
در شرایط بحرانی مانند جنگ، مسئولیت اجتماعی شرکتها اهمیت بیشتری پیدا میکند. بسیاری از صنایع بزرگ در آن دوران، علاوه بر فعالیتهای اقتصادی، بخشی از منابع خود را به کمکرسانی به جامعه و نیروهای نظامی اختصاص دادند.
توصیههای من در این زمینه:
- برنامههای مسئولیت اجتماعی خود را با نیازهای جامعه در شرایط بحرانی هماهنگ کنید.
- از توانمندیهای سازمانی خود برای کمک به جامعه استفاده کنید.
- کارکنان را به مشارکت در فعالیتهای داوطلبانه تشویق کنید.
- شفافیت در گزارشدهی فعالیتهای مسئولیت اجتماعی را حفظ کنید.
در پایان این مقاله، آرزوی قلبی من این است که هرگز سایه هیچ بحرانی بر سرزمین عزیزمان نیفتد. امیدوارم روزهای پیش رو، سرشار از پیشرفت، شکوفایی و موفقیت برای ایران عزیز باشد. اما به عنوان یک مشاور کسب و کار، وظیفه خود میدانم که همواره برای هر شرایطی آماده باشم. تجربه به من آموخته که داشتن سناریوهای مختلف برای شرایط ویژه، میتواند تفاوت بین بقا و نابودی یک کسب و کار باشد. من متعهد هستم که با تمام توان و دانش خود، نقشی هرچند کوچک در مسیر توسعه کشورم ایفا کنم.
هر چالشی، فرصتی برای رشد و یادگیری است. امیدوارم تجربیاتی که در این مقاله به اشتراک گذاشتم، چراغ راهی باشد برای کارآفرینان و مدیرانی که در هر شرایطی، با امید و پشتکار به پیش میروند. باشد که با تلاش جمعی، آیندهای درخشان برای نسلهای آینده بسازیم. ایران، سرزمین کهن ما، همواره در برابر سختیها ایستاده و سربلند بیرون آمده است. من ایمان دارم که با درایت، همدلی و سختکوشی، میتوانیم بر هر چالشی غلبه کنیم و افقهای تازهای را به روی کسب و کارهای ایرانی بگشاییم. بیایید دست در دست هم، برای ساختن فردایی بهتر گام برداریم.
سلام ،ممنون ازتون جناب فخار خیلی جامع و کامل بود .من خودم مدیر یک مجموعه هنری هستم و کاملا مطالب شما مربوط به حوزه فعالیت من هست .
ممنونم از توجه شما، موفق و پایذار باشیذ.